Dünya Sağlık Örgütü 2022 verileri: Sıtma 5 yaş altı çocuklarda daha ölümcül

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından “tedavi edilebilir ve önlenebilir bir hastalık” olarak tanımlanan sıtma, dişi anofel cinsi sivrisineklerin sokmasıyla aktarılan bir parazit olarak tanımlanıyor. 25 Nisan Dünya Sıtma Günü için ise bu sene “Daha adil bir dünya için sıtmaya karşı mücadelenin hızlandırılması” teması belirlendi.

DSÖ’nün  2023 yılının sonlarında yayımladığı “2023 Dünya Sıtma Raporu” verilerine göre, 2022 yılında dünyada 249 milyon sıtma vakasına rastlandığı ve sıtma nedeniyle 608 bin kişinin hayatını kaybettiği açıklandı. Sıtmaya karşı en savunmasız yaş grubu olarak 5 yaş altı çocuklar, dünya genelinde sıtma nedeniyle hayatını kaybedenlerin yüzde 76’sını oluşturdu.

BÖLGELERE GÖRE SITMA SALGINI ORANLARI

Dünya genelinde 2022 yılı sıtma vakaları verilerine göre Afrika yaklaşık yüzde 94’lük oranla ilk sırada yer aldı. Dünyadaki vakaların yarısından çoğu salgının en şiddetli yaşandığı Nijerya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC), Uganda ve Mozambik olarak kayıtlara geçti. Yüksek bulaşma riski söz konusu olan 33 ülkede gebelerin üçte birinin sıtmaya yakalandığı tespit edildi. Küresel ölçekte sıtma vakalarının yaklaşık yüzde 2’sine Güneydoğu Asya’da rastlanırken bölgedeki teşhislerin yüzde 66’sının Hindistan’da olduğu belirlendi. Doğu Akdeniz’de ise 2021-2022 döneminde yüzde 25’lik artış olduğu tespit edilen sıtma, Pakistan’da 30 milyon insanın etkilendiği sel afeti sonrasında 2,1 milyon kişide görüldü. Amerika kıtasında 600 bin civarı vakanın yüzde 73’ü Venezuela, Brezilya ve Kolombiya’da görüldüğü kayıtlara geçti. Avrupa kıtasında ise 7 yıldır sıtma teşhisine rastlanmadı. 2023 yılında sıtmadan arındırılmış ülkeler Azerbaycan, Tacikistan ve Orta Amerika ülkesi Belize olarak listeye girdi.

2010’DAN BU YANA TÜRKİYE’DE GÖRÜLMEDİ

DSÖ, parazit taşıyıcı sivrisineklerden korunmak için ilaçlı cibinliklerin kullanılmasının yanında sıtma şüphesi olan kişilerin sağlık kuruluşlarına başvurmasını ve tedavide sıtma aşılarının kullanılmasını öneriyor. Salgın olan ülkelerle yürütülen aşı uygulamaları, ilaçlı cibinlik kullanımı gibi önlemler sayesinde 2000-2022 döneminde 2 milyarın üzerinde sıtma vakasının önüne geçildiği tahmin ediliyor. DSÖ tarafından hazırlanan 2016-2030 dönemi hedefine 2025 yılında sıtma araştırmalarına 9,3 milyar dolar yatırım yapılması gerektiği belirlendi.

Türkiye’de ise Sağlık Bakanlığının yürüttüğü çalışmalar ile yerli sıtma enfeksiyonu sona erdi. Son 12 yılda sadece yurt dışı kaynaklı vakalara rastlandı.

SITMANIN BELİRTİLERİ VE TEDAVİSİ

Kuluçka süresi yaklaşık olarak 7 gün süren sıtma, akut ateşli bir hastalıktır. Yüksek ateş, üşüme, baş ağrısı ve grip benzeri semptomlar sıtma belirtileri arasında yer almaktadır. Sıtma tanısı için tıbbi geçmişin kontrol edilmesinin yanında fiziksel muayene yapılması ve kan test sonuçlarının incelenmesi gerekir.

Sıtma, reçeteli ilaçlar ile tedavi süreci olan, ilaç türleri ve tedavi süresi parazit türüne göre değişkenlik gösterebilmektedir.